সৰু টেঙেচিৰ (Yellow Wood Sorrel) ঔষধি গুণ

 

1 সৰু টেঙেচিৰ চমু বিৱৰণ

সৰু টেঙেচি, বৈজ্ঞানিক নাম  “Oxalis stricta”, হৈছে “Oxalidaceae” পৰিয়ালৰ এবিধ কম উচ্চতাৰ বহুবৰ্ষজীৱী বনৌষধি উদ্ভিদ। ইংৰাজীত ইয়াক  Yellow Wood Sorrel  বা  Common Yellow Oxalis  বুলি জনা যায়। ইয়াৰ পাত তিনিখন পত্ৰৰে গঠিত, যিবোৰ ত্ৰিপত্ৰীয় আৰু হৃদয় আকৃতিৰ, আৰু ফুল হালধীয়া, পাঁচটা পাহিৰে গঠিত। এই উদ্ভিদ সাধাৰণতে ছাঁ-তীয়া ঠাইত, অম্লীয় মাটিত, বাগিচা, পথৰ কাষত বা শহুৰীয়া অঞ্চলত বিয়পি পৰে। ইয়াৰ সৰু ফলৰ কোঁহবোৰ ডাঙৰ হৈ ওপৰলৈ উঠি বীজ বিয়পায়। ইয়াৰ সোৱাদ টেঙা, যাৰ বাবে ইয়াক স্থানীয়ভাৱে “সৰু-টেঙেচি” বুলি কোৱা

2. পৰম্পৰাগত ঔষধি  

সৰু টেঙেচিৰ পাত, শিপা আৰু ফুল পৰম্পৰাগতভাৱে বিভিন্ন বেমাৰৰ চিকিৎসাত ব্যৱহাৰ কৰা হয়। তলত বেমাৰ অনুযায়ী ইয়াৰ ব্যৱহাৰ দিয়া হৈছে:

2.1.হজমৰ সমস্যা: সৰু টেঙেচিৰ পাতৰ ৰস বা পাত চোবাই খালে পাকস্থলীৰ অম্লতা, বদহজম আৰু কোষ্ঠকাঠিন্যৰ সমস্যা হ্ৰাস পায়। ইয়াৰ অম্লীয় গুণে হজমৰ প্ৰক্ৰিয়াক উদ্দীপিত কৰে।

2.2.জ্বৰ আৰু সৰ্দি-কাহ : ইয়াৰ পাতৰ ৰস  বা চাহ জ্বৰ আৰু শ্বাস-প্ৰশ্বাসজনিত সমস্যাৰ বাবে পৰম্পৰাগতভাৱে ব্যৱহাৰ কৰা হয়। ই শৰীৰৰ তাপমাত্ৰা নিয়ন্ত্ৰণত সহায় কৰে।

2.3. ছালৰ সমস্যা: পাতৰ পেষ্ট বাহ্যিকভাৱে প্ৰয়োগ কৰিলে ছালৰ জ্বলাপোৰা, ফোঁহা বা সৰু সৰু কটা-ছিঙাৰ চিকিৎসাত সহায়ক। ইয়াৰ শীতলীকৰণ গুণে প্ৰদাহ কমায়।

2.4. মুখৰ স্বাস্থ্য: পৰম্পৰাগতভাৱে ইয়াৰ পাত চোবাই মুখৰ দুৰ্গন্ধ আৰু দাঁতৰ আলুৰ সমস্যাৰ পৰা সকাহ পোৱা যায়।

2.5. প্ৰস্ৰাৱজনিত সমস্যা: ইয়াক মূত্ৰবৰ্ধক হিচাপেও ব্যৱহাৰ কৰা হয়, যাৰ ফলত শৰীৰৰ বিষাক্ত পদাৰ্থ বাহিৰ হৈ যায়।

2.5. ভিটামিনৰ অভাৱ:  ইয়াৰ পাতত ভিটামিন চি থকাৰ বাবে স্কাৰ্ভি (ভিটামিন চিৰ অভাৱজনিত ৰোগ) নিৰাময়ত সহায়ক

 3. উপকাৰী ৰাসায়নিক যৌগসমূহ

 সৰু টেঙেচিত থকা মানৱ দেহৰ বাবে উপকাৰী ৰাসায়নিক যৌগসমূহ হৈছে:

 অক্সালিক এচিড (Oxalic Acid): ইয়াৰ টেঙা সোৱাদৰ মূল কাৰণ। ই হজমৰ ক্ষেত্ৰত উপকাৰী হ’লেও অত্যধিক সেৱনে কিডনিৰ সমস্যাৰ সৃষ্টি কৰিব পাৰে।

ভিটামিন চি (Vitamin C): প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা বৃদ্ধি আৰু এণ্টি-অক্সিডেণ্ট হিচাপে কাম কৰে।

ফ্লেভোনয়ড (Flavonoids): এণ্টি-ইনফ্লেমেটৰী আৰু এণ্টি-অক্সিডেণ্ট গুণৰ বাবে ছালৰ স্বাস্থ্য আৰু প্ৰদাহ হ্ৰাসত সহায়ক।

ফেনলিক যৌগ (Phenolic Compounds): এণ্টি-মাইক্ৰোবিয়েল গুণৰ বাবে সংক্ৰমণ প্ৰতিৰোধত সহায় কৰে।

 4. ঔষধি হিচাপে ব্যৱহাৰৰ সীমাবদ্ধতা

 সৰু টেঙেচিৰ ঔষধি ব্যৱহাৰৰ কিছুমান সীমাবদ্ধতা হৈছে:

 অক্সালিক এচিডৰ উচ্চ পৰিমাণ: অত্যধিক সেৱনে কিডনিৰ পাথৰ (কেলচিয়াম অক্সালেট) সৃষ্টি কৰিব পাৰে, বিশেষকৈ কিডনিৰ সমস্যা থকা ব্যক্তিৰ বাবে।

এলাৰ্জিৰ সম্ভাৱনা: কিছুমান লোকৰ ক্ষেত্ৰত ইয়াৰ পাতৰ প্ৰয়োগে ছালৰ এলাৰ্জিৰ সৃষ্টি কৰিব পাৰে।

গৰ্ভাৱস্থা আৰু স্তনপানৰ সময়ত: গৰ্ভৱতী বা স্তনপান কৰোৱা মহিলাই ইয়াক ব্যৱহাৰ কৰাৰ আগতে চিকিৎসকৰ পৰামৰ্শ লোৱা উচিত, কাৰণ ইয়াৰ নিৰাপত্তাৰ বিষয়ে পৰ্যাপ্ত গৱেষণা নাই।

ঔষধৰ সৈতে পাৰস্পৰিক ক্ৰিয়া: ইয়াৰ অক্সালিক এচিডে কিছুমান ঔষধৰ শোষণত বাধা দিব পাৰে, যেনে কেলচিয়াম-ভিত্তিক ঔষধ।

অত্যধিক সেৱনৰ পাৰ্শ্বক্ৰিয়া: বেছি পৰিমাণে খালে বমি, পেটৰ বিষ বা ডায়েৰিয়াৰ সমস্যা হ’ব পাৰে।

 5. বৰ টেঙেচি (Pink Wood Sorrel)ৰ সৈতে ইয়াৰ পাৰ্থক্য

 বৰ টেঙেচি, যাক Pink Wood Sorrel বা Oxalis debilis বা Oxalis corymbosa বুলি কোৱা হয়, সৰু টেঙেচিৰ সৈতে কিছু পাৰ্থক্য প্ৰদৰ্শন কৰে:

ফুলৰ ৰং: 

সৰু টেঙেচিৰ ফুল হালধীয়া (Oxalis stricta).

বৰ টেঙেচিৰ ফুল গোলাপী বা বেঙুনীয়া (Oxalis debilis).

আকাৰ আৰু গঠন: 

সৰু টেঙেচিৰ উদ্ভিদ সৰু আৰু কম বিয়পে।

বৰ টেঙেচিৰ উদ্ভিদ তুলনামূলকভাৱে ডাঙৰ আৰু বাগিচাত বা শহুৰীয়া অঞ্চলত কাৰ্পেটৰ দৰে বিয়পে।

ব্যৱহাৰ: 

সৰু টেঙেচিৰ ঔষধি ব্যৱহাৰ বেছি, বিশেষকৈ পৰম্পৰাগত চিকিৎসাত।

বৰ টেঙেচি প্ৰধানকৈ শোভামূলক উদ্ভিদ হিচাপে ব্যৱহৃত হয় আৰু ঔষধি ব্যৱহাৰ সীমিত।

বংশবৃদ্ধি: 

সৰু টেঙেচিৰ বীজৰ দ্বাৰা বিয়পাৰ হাৰ মধ্যমীয়া।

বৰ টেঙেচিয়ে বাল্বিলৰ দ্বাৰা দ্ৰুত বিয়পে।

 6. সাৰাংশ

সৰু টেঙেচি (Oxalis stricta) এবিধ বহুবৰ্ষজীৱী ঔষধি উদ্ভিদ, যি হালধীয়া ফুল আৰু ত্ৰিপত্ৰীয় পাতৰ বাবে পৰিচিত। ইয়াক পৰম্পৰাগতভাৱে হজমৰ সমস্যা, জ্বৰ, ছালৰ সমস্যা, আৰু ভিটামিন চিৰ অভাৱ নিৰাময়ত ব্যৱহাৰ কৰা হয়। ইয়াত অক্সালিক এচিড, ভিটামিন চি, ফ্লেভোনয়ড আৰু ফেনলিক যৌগ আদি উপকাৰী ৰাসায়নিক উপাদান থাকে। কিন্তু অত্যধিক সেৱনে কিডনিৰ পাথৰ বা অন্যান্য পাৰ্শ্বক্ৰিয়াৰ সৃষ্টি কৰিব পাৰে। বৰ টেঙেচি (Oxalis debilis)ৰ সৈতে ইয়াৰ পাৰ্থক্য হৈছে ফুলৰ ৰং, আকাৰ, বংশবৃদ্ধিৰ ধৰণ আৰু ব্যৱহাৰৰ ক্ষেত্ৰত। ঔষধি ব্যৱহাৰৰ ক্ষেত্ৰত সাৱধানতা অৱলম্বন কৰি চিকিৎসকৰ পৰামৰ্শ লোৱাটো বাঞ্ছনীয়।