ঔষধি উদ্ভিদ ডিমৰু (Cluster Fig)

 

1. ডিমৰু গছৰ চমু বিৱৰণ

ডিমৰু গছ যাক এবিধ দ্ৰুতবৰ্ধনশীল উদ্ভিদ। ই সাধাৰণতে মজলীয়া আকাৰৰ জোপোহা গছ হিচাপে গজে, যদিও পুৰণি গছবোৰ ডাঙৰ আৰু গাঁঠিযুক্ত। ইয়াৰ পাতবোৰ ডাঙৰ আৰু খৰখৰীয়া, আৰু ফলবোৰ গছৰ গাৰ ওচৰত বা গুঁড়িত গজে । ফলবোৰ গোলাকাৰ, সাধাৰণতে ২-৫ চে.মি. ব্যাসৰ, আৰু পকিলে ৰঙা বা হালধীয়া ৰং ধাৰণ কৰে। ডিমৰু গছ অষ্ট্ৰেলিয়া আৰু গ্রীষ্মমণ্ডলীয় এছিয়াৰ স্থানীয়। ভাৰতত ই উপমহাদেশৰ সকলো অঞ্চলতে পোৱা যায়, বিশেষকৈ অসম, পশ্চিমবংগ, উড়িষ্যা, আৰু দক্ষিণ ভাৰতৰ বনাঞ্চলত। অসমত ই নদীৰ পাৰ, জলাশয়ৰ ওচৰৰ অঞ্চল, আৰু গ্রীষ্মমণ্ডলীয় আৰু উপগ্রীষ্মমণ্ডলীয় বনত প্ৰচুৰ পৰিমাণে গজে। ইয়াৰ বৃদ্ধিৰ বাবে উষ্ণ আৰু আৰ্দ্র জলবায়ু উপযোগী।

- বৈজ্ঞানিক নাম:  Ficus racemosa L. (Family- Moraceae)

- ইংৰাজী নাম: Cluster Fig, Red River Fig, Gular  

- হিন্দী নাম: गूलर (Gular)  

- অসমীয়া নাম: ডিমৰু, ৰঙা ডিমৰু  

2. ডিমৰুৰ  স্বাস্থ্যৰ উপকাৰীতা আৰু ব্যৱহাৰ

2.2. স্বাস্থ্যৰ উপকাৰীতা (বিজ্ঞানসন্মত বিশ্লেষণ):  

ডিমৰু গছৰ বিভিন্ন অংশ, যেনে ফল, বাকলি, পাত, আৰু শিপা, আয়ুৰ্বেদিক আৰু পৰম্পৰাগত চিকিৎসাত ব্যৱহৃত হয়। গৱেষণা অনুসৰি, ইয়াত এণ্টিঅক্সিডেণ্ট, এণ্টি-ইনফ্লেমেটৰী, এণ্টিমাইক্ৰ’বিয়েল, আৰু এণ্টিডায়েবেটিক গুণ থাকে। ফলত ফাইবাৰ, ভিটামিন (বিশেষকৈ ভিটামিন চি), আৰু খনিজ পদাৰ্থ (প’টেচিয়াম, কেলছিয়াম) থাকে, যিয়ে হজমশক্তি উন্নত কৰে, ৰক্তচাপ নিয়ন্ত্ৰণ কৰে, আৰু হৃদযন্ত্ৰৰ স্বাস্থ্যৰ উন্নতি ঘটায়। বাকলিৰ নিষ্কাশিত ৰস চৰ্মৰোগ, যেনে এগজিমা আৰু ঘাঁৰ চিকিৎসাত ব্যৱহৃত হয়।

2.3. অসমীয়া সমাজত ইয়াৰ ব্যৱহাৰ:  

অসমীয়া সমাজত ডিমৰু গছৰ ফল খাদ্য হিচাপে জনপ্ৰিয়। পকা ফলবোৰ কেঁচাকৈ খোৱা হয় বা শুকাই সংৰক্ষণ কৰি পিছত খোৱা হয়। ফলৰ পৰা জেলী বা চাটনি তৈয়াৰ কৰা হয়। পৰম্পৰাগতভাৱে ইয়াৰ পাত আৰু বাকলি গাঁৱলীয়া চিকিৎসাত ব্যৱহাৰ কৰা হয় । ইয়াৰ পাতবোৰ গৰু-ম’হৰ খাদ্য হিচাপেও ব্যৱহাৰ কৰা হয়। অসমৰ কিছুমান সম্প্রদায়ৰ মাজত ডিমাৰু  গছৰ কুমলীয়া পাত মাংসৰ লগত সিজাই খোৱা  পৰম্পৰাগতভাৱে প্রচলিত।

3.  ডিমৰুৰ ঔষধি গুণ  

ডিমৰু গছৰ বিভিন্ন অংশৰ ঔষধি গুণ আৰু বেমাৰত ব্যৱহাৰৰ তালিকা তলত দিয়া হৈছে:

3.1. ডায়েবেটিছ (মধুমেহ):  

ব্যৱহাৰ: বাকলিৰ গুড়ি (৫-১০ গ্ৰাম) পানীৰ সৈতে দৈনিক ১ বাৰ খোৱা হয়। ৩০-৬০ দিনৰ বাবে নিয়মিত সেৱনৰ পৰামৰ্শ দিয়া হয়।  ফল আৰু বাকলিত হাইপ’গ্লাইচেমিক গুণ থাকে, যিয়ে ৰক্তত চেনিৰ মাত্ৰা নিয়ন্ত্ৰণ কৰে। গৱেষণাত দেখা গৈছে যে ই ইনচুলিন সংবেদনশীলতা বৃদ্ধি কৰে।

3.2. চৰ্মৰোগ (এগজিমা, ঘাঁ)

ব্যৱহাৰ: বাকলিৰ পেষ্ট (১০-১৫ গ্ৰাম) প্ৰভাৱিত স্থানত দিনে ২ বাৰ লগোৱা হয়। ৭-১৪ দিনৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰা হয়। গুণ: বাকলিৰ নিষ্কাশিত ৰসত এণ্টিচেপ্টিক আৰু এণ্টিবেক্টেৰিয়েল গুণ থাকে।   ই স্টেফাইল’ককাছ বেক্টেৰিয়াৰ বিৰুদ্ধে কাৰ্যকৰী।

3.3. মহিলাৰ স্ত্ৰীৰোগ (অত্যধিক ৰক্তস্ৰাৱ):  

ব্যৱহাৰ: বাকলিৰ নিষ্কাশিত ৰস (১০ মিলিলিটাৰ) পানীৰ সৈতে দিনে ১ বাৰ ৫-৭ দিনৰ বাবে খোৱা হয়। বাকলি আৰু পাতৰ নিষ্কাশিত ৰসত হেম’ষ্টেটিক গুণ থাকে।  আয়ুৰ্বেদত ইয়াক মেন’ৰেজিয়াৰ চিকিৎসাত ব্যৱহাৰ কৰা হয়।

3.4. হাড়ৰ ফ্ৰেকচাৰ:  

ব্যৱহাৰ: বাকলিৰ পেষ্ট (১৫-২০ গ্ৰাম) প্ৰভাৱিত স্থানত ১৪-২১ দিনৰ বাবে লগোৱা হয়।  পৰম্পৰাগত চিকিৎসাত ই হাড়ৰ সংযোগ ত্বৰান্বিত কৰে। বাকলিৰ পেষ্টত কেলছিয়াম আৰু এণ্টি-ইনফ্লেমেটৰী উপাদান থাকে।  

3.5. মুখৰ স্বাস্থ্য:

পাত চোবাই বা পাতৰ ৰসেৰে মুখ ধুলে দাঁতৰ বিষ, মুখৰ ঘাঁ আৰু দুৰ্গন্ধৰ সমস্যাৰ পৰা উপশম পোৱা যায়।

3.6. পেটৰ সমস্যা:

পাতৰ ক্বাথ (Decoction) বনাই খালে হজম শক্তি উন্নত হয় আৰু কোষ্ঠকাঠিন্য, পেটৰ বিষ আদি সমস্যাৰ পৰা উপশম পোৱা যায়।

 4.  ঔষধি হিচাপে ব্যৱহাৰৰ সময়ত সাৱধানতা

এলাৰ্জিৰ সম্ভাৱনা: ডিমৰু গছৰ সেউজীয়া অংশৰ দুগ্ধৰস (milky sap) চৰ্মৰ সংস্পৰ্শত আহিলে জ্বলা-পোৰা বা এলাৰ্জিৰ সৃষ্টি কৰিব পাৰে। ইয়াক ব্যৱহাৰৰ আগতে চৰ্মৰ সৰু অংশত পৰীক্ষা কৰা  

পৰিমাণৰ নিয়ন্ত্ৰণ: অত্যধিক পৰিমাণে বাকলি বা ফলৰ নিষ্কাশিত ৰস গ্ৰহণ কৰিলে পেটৰ সমস্যা বা ডায়েৰিয়া হ’ব পাৰে। পৰামৰ্শ অনুসৰি নিৰ্দিষ্ট পৰিমাণতহে ব্যৱহাৰ কৰা উচিত।  

গৰ্ভাৱস্থা আৰু স্তনপানৰ সময়ত: গৰ্ভৱতী বা স্তনপান কৰোৱা মহিলাই ইয়াক ব্যৱহাৰৰ আগতে চিকিৎসকৰ পৰামৰ্শ ল’ব লাগে, কিয়নো ইয়াৰ সুৰক্ষাৰ ওপৰত পৰ্যাপ্ত গৱেষণা নাই।  

ঔষধৰ সৈতে সংঘাত: ডায়েবেটিছৰ ঔষধ গ্ৰহণ কৰা ৰোগীয়ে ডিমৰুৰ নিষ্কাশিত ৰস ব্যৱহাৰ কৰিলে ৰক্তত চেনিৰ মাত্ৰা অত্যধিক হ্ৰাস পাব পাৰে। 

 5. উপকাৰী যৌগসমূহ

ডিমৰু গছত থকা উপকাৰী যৌগসমূহ হ’ল:  

ফ্লেভন’ইড: এণ্টিঅক্সিডেণ্ট গুণ থাকে, যিয়ে কোষৰ ক্ষতি ৰোধ কৰে।  

ফিন’লিক যৌগ: এণ্টি-ইনফ্লেমেটৰী আৰু এণ্টিমাইক্ৰ’বিয়েল কাৰ্যক্ষমতা প্ৰদান কৰে।  

টেনিন: চৰ্মৰোগ আৰু হজমজনিত সমস্যাৰ চিকিৎসাত সহায় কৰে।  

এলকেল’ইড: বেদনানাশক আৰু এণ্টিবেক্টেৰিয়েল গুণ প্ৰদান কৰে।  

ভিটামিন আৰু খনিজ: ফলত ভিটামিন চি, কেলছিয়াম, আৰু প’টেচিয়াম থাকে, যিয়ে সামগ্ৰিক স্বাস্থ্যৰ উন্নতি ঘটায়।

 6. উপসংহাৰ

ডিমৰু গছ অসমৰ পৰিৱেশ তন্ত্ৰ আৰু সংস্কৃতিৰ এক গুৰুত্বপূৰ্ণ অংশ। ইয়াৰ ঔষধি গুণ, খাদ্যৰ উৎস হিচাপে ব্যৱহাৰ, আৰু পৰিৱেশৰ ভাৰসাম্য ৰক্ষাত অৰিহণা ইয়াক এক বহুমুখী উদ্ভিদ হিচাপে প্ৰতিষ্ঠা কৰিছে। বিজ্ঞানসন্মত গৱেষণাই ইয়াৰ এণ্টিডায়েবেটিক, এণ্টিমাইক্ৰ’বিয়েল, আৰু এণ্টি-ইনফ্লেমেটৰী গুণক সমৰ্থন কৰে, কিন্তু ইয়াক ব্যৱহাৰৰ সময়ত সাৱধানতা অৱলম্বন কৰাটো প্ৰয়োজনীয়। অসমীয়া সমাজত ইয়াৰ পৰম্পৰাগত ব্যৱহাৰে ইয়াৰ সাংস্কৃতিক গুৰুত্বক উজ্জ্বল কৰে। সুৰক্ষিত আৰু নিয়ন্ত্ৰিত ব্যৱহাৰৰ জৰিয়তে ডিমৰু গছৰ সম্ভাৱনা আৰু অধিক উপযোগী কৰি তুলিব পৰা যাব।